Fietsen naar Berlijn
Vanaf Enschede of Coevorden oostwaarts
Route van Kees Swart
‘Fietsen naar Berlijn’ begint in Enschede of Coevorden en loopt via het Teutoburgerwoud, Hamelen, Braunschweig, Brandenburg en Potsdam naar Berlijn. De route wordt in oostelijke richting beschreven, maar is met behulp van de gps-tracks ook makkelijk andersom te fietsen.
De route
Onderweg worden regelmatig andere fietsroutes gekruist of genaderd, zoals de R1, de Hanzefietsroute, de Weserradweg en de Elberadweg. Naast deze bekende routes is ‘Fietsen naar Berlijn’ een compleet nieuwe route met veel landschappelijke afwisseling, een route die cultuurhistorische hoogtepunten en fraaie binnensteden niet links laat liggen maar juist opzoekt, een route die geen gebrek heeft aan kampeermogelijkheden en die ook in stedelijke gebieden zo min mogelijk langs drukke wegen loopt. Zelfs in Berlijn is de route opvallend groen en grotendeels autovrij door gebruik te maken van nieuwe vrij liggende fietspaden en groenstroken die er na de val van de Muur zijn gekomen.
De hoofdroute is 740 km lang en gaat over rustige wegen en paden. Zo’n 300 km is autovrij en 90 km is onverhard. In het Teutoburgerwoud, het Lipper Bergland, het Weserbergland en het Hildesheimer Wald zijn wat klimmetjes, die nooit lang duren. Voorbij Hildesheim is de route grotendeels vlak. Naast de routebeschrijving geeft de gids veel (cultuur)historische wetenswaardigheden, informatie over bezienswaardigheden onderweg, tips voor fietsers die ook met de trein willen reizen, suggesties voor het combineren met andere fietsroutes, nuttige internetadressen, een overzicht van campings en weblinks naar andere overnachtingsmogelijkheden.
Praktische informatie
Een groot deel van de route is min of meer vlak. Waar de route door uitlopers van het Duitse middelgebergte gaat, zoals het Teutoburgerwoud, het Lipper Bergland, het Wesergebergte en het Hildesheimer Wald, moet regelmatig enkele kilometers worden geklommen. Hellingpercentages kunnen daar oplopen tot rond 10%, maar het hoogteverschil dat overbrugd moet worden is zelden meer dan 100 m. Vergelijkbaar met fietsen in Zuid-Limburg en minder zwaar dan de Ardennen. Enkele alternatieve trajecten zijn wat zwaarder.
Een andere uitdaging kan het wegdek zijn. Bospaden kunnen variëren van goed ingereden grind, dat bij droog weer nauwelijks onderdoet voor asfalt, tot een mix van kapotgereden stenen, hoogliggende boomwortels, erosiegeulen en modderpoelen na hevige regenval. Ook verharde wegen kunnen sterk variëren: van perfect asfalt tot schots en scheef liggende keien uit het begin van de 20e eeuw. Duitse fietsers lijken zich er niet zoveel van aan te trekken en kiezen vaak voor wat dikkere banden, die niet keihard worden opgepompt. (De auteur van deze gids heeft meestal op 50 mm brede Big-Apple-banden – van Schwalbe – gefietst, met een bandenspanning van 3 à 4 bar). Wie hier met racebandjes wil gaan fietsen, zal stukken moeten lopen, maar op een gravelbike met wat bredere banden (vanaf 32 mm, liever nog dikker) of een solide vakantiefiets is deze route goed te doen.
Naast de gids is een overzichtskaart van de doorkruiste gebieden handig, maar niet strikt noodzakelijk. Wie een gps-apparaat van Garmin gebruikt, heeft veel aan de digitale OpenFietsMap (hier gratis te downloaden: https://www.openfietsmap.nl/downloads/germany).
De beginpunten van de route – Enschede of Coevorden – zijn goed per fiets bereikbaar, zo nodig met behulp van het netwerk van fietsknooppunten (www.fietsnet.be).
Ook per trein zijn veel plaatsen langs de route goed bereikbaar. Tussen Amsterdam en Berlijn rijdt om de 2 uur een rechtstreekse intercity met fietsplaatsen (die gereserveerd moeten worden); tussen Hengelo en Bielefeld rijdt elk uur een regionale trein met een groot aantal (niet-reserveerbare) fietsplaatsen.
Deze route is te combineren met de volgende routes:
- EuroVelo 2/D3/R1: bij Detmold (oostwaarts of terug naar Nederland) en in Berlijn (naar Polen)
- Hanzefietsroute: bij Detmold zuidwaarts richting Sauerland, Keulen en Roermond
- Weser Radweg: in Hamelen noord- of zuidwaarts
- EuroVelo 13/IJzeren Gordijn: in Bad Helmstedt noord- of zuidwaarts
- Elbe Radweg: in Rogätz (richting Praag) en Tangermünde (richting Hamburg)
- D11 Ostsee-Oberbayern: in Potsdam noord- of zuidwaarts
Routeboekjes bestellen
Meer informatie over het bestellen en donateursvoordelen
GPS-track downloaden
Deze route is niet van Europafietsers. Voor GPS- en andere informatie verwijzen we naar de website van de maker.
Deel deze route
Foto album
Ervaringen van fietsers
Wil je graag vertellen waarom je deze route leuk vond, wil je anderen laten delen in wat je beleefde of wil je met ons een blog delen? Vul dan hieronder je ervaring in.
Het is niet de bedoeling om hier vragen te stellen over de route of om over de ervaringen en suggesties te discussiëren. Deze worden verwijderd. Als je donateur bent, dan kun je die stellen op het Forum, daar is het makkelijker om met anderen in contact te komen en te discussiëren. Of je stuurt je vraag in via Contact - onderwerp Algemeen.
Deel jouw ervaring
Ik heb de route in augustus 2025 gefietst.
Aanloop:
– Reisfiets met volledige kampeeruitrusting, wat te eten voor de eerste dagen, gereedschap enz. Maakte het een zware fiets. Ik wilde kamperen waar het kon en een hotelletje nemen waar nodig….
Route van http://www.fietsennaarberlijn.nl gehaald. Die is in allemaal segmenten verdeeld die ik niet 1 voor 1 wilde aanpassen. Ik wist ook niet van tevoren hoe lang mijn dagetappes zouden worden. Pech, regen of hitte, klimmen of wind tegen/mee. Een reisfiets is geen racefiets, dat had ik in NL al ondervonden.
– Was eerder in het jaar al naar Enschede gefietst. Dat werd dus mijn vertrekpunt naar Berlijn. De overweging naar Berlijn en niet andersom: bij mooi weer een beetje wind tegen, bij slecht weer wind mee. Plus dat het leuker is ergens heen te gaan als doel ipv naar huis te fietsen.
– Met veel moeite met een internettool alle segmenten aan elkaar geplakt en variaties eruit gehaald. Beetje op de foto’s in komoot gekeken of het voldeed. In komoot een voorkeur aangegeven voor gravelpaden. Dat heb ik ook geweten 😉
In komoot 1 lange route van gemaakt en elke dag het deel wat ik gedaan had eraf gehaald.
Mijn ervaring: wat een mooie route! Ik reed hoofdzakelijk alleen over het (eeuwige) Duitse platteland. De stadjes tussendoor doe je ook aan. Soms denk je waarom is er in dit stadje een omweg? Om daarna verrast te worden door een mooi gebouw, prachtig plein. Precies wat ik wilde, niet alleen maar jakkeren maar ook dingen zien. De reis was mijn doel immers.
Ik vond de route de eerste 4 dagen heel zwaar. Mijn routes waren in het begin 90 km en dat was te lang. Het was erg warm met een hittegolf en de klimmetjes over (soms heel slecht) gravel in de heuvels waren erg steil. De fiets moest dus zo nu en dan geduwd worden. Zo nu en dan met asfalt met 50 kmpu naar beneden koelde weer lekker af.
Mijn voorkeur voor gravel had tot gevolg dat ik nog vaker (?) van het asfalt af ging. Fietst minder snel maar geen e-fiets te bekennen, je fietst in de stilte en leegte, erg rustig.
Route gaat meestal over Duitse fietspaden. Is wel wennen, vaak over de stoep, dan ineens weer niet, fietspaden, dan links en dan weer rechts, oversteken bij voetgangers, dan weer niet…. zaten ook stukken bij over autowegen. Dat vond ik niet zo leuk want je wordt dan met hoge snelheid door auto’s gepasseerd….
Weer sloeg wat om in de tweede week en na de heuvels had ik forse wind mee. Twee keer een rustdag genomen in een hotel om Hammeln en Potsdam te verkennen en even bij te komen. Beide erg mooi en aanraders…
In Berlijn aangekomen nog drie dagen daar rondgekeken, dagje ook met de fiets gedaan. Dat werkt echt een stuk beter dan het OV.
Trein terug gaat erg goed totdat je moet overstappen in NL. Wat is het toch slecht geregeld in ons land. Treinen moeten laten passeren omdat er geen ruimte was…
Al met al een erg mooie ervaring…
Ik heb een groot deel van de route gefietst op een ongemotoriseerde stadsfiets met 7 versnellingen, in Augustus (van Hameln naar Haldensleben de trein gepakt) De eerste drie trajecten beschreven in het boek waren echt een beproeving. Ik dacht te kunnen kamperen, maar de combinatie van nachtelijke regen en kou met overdag lange etappes met veel klimwerk, zware bepakking en tricky afdalingen met veel keiïge afdalingen hebben mij gemotiveerd om na drie overnachtingen te kiezen voor goedkope hotels de rest van de weg, en het laatste traject in tweeën te knippen. Eenmaal in voormalig Oost-Duitsland begon het Genieten. Rustige wegen, af en toe een mul zandpad, veel variatie, zon en niet te veel wind. Hameln, Brandenburg, Potsdam en Berlijk waren spectaculair mooi. Fiets in de trein werkt goed.
Genoten van de prachtige, afwisselende en culturele route!🤩 We hebben de route in 11 dagen gefietst, zonder rustdag. Meestal gekampeerd. De eerste vier dagen vond ik best pittig wat de steile klimmetjes betreft. Op sommige onverharde wegen had ik graag gewild dat mijn banden breder waren dan 32 mm. (Jaloers op partner op Santos met 55 mm banden.) Maar ja, een kleinigheid houd je altijd.😁 (PS Onderstaande opmerking van Maarten hadden wij helaas niet gelezen. Daarom uiteindelijk 10 km extra gefietst.)
Bij de Kalimandscharo (de grote zoutberg bij Colbitz) loopt de route over een spoorviaduct die vernieuwd wordt en niet toegankelijk is. We zijn langs de bosrand naar het volgende viaduct gefietst
Hoi Maarten,
Heb je de route gefietst met het GPX bestand gehele route?
Het trapje op traject 8 Tangermünde – Brandenburg op 4.3 km is er niet meer. Het is nu een geasfalteerde afrit
Ik heb de route in juni 2024 gefietst en omdat ik de R1 (gedeeltelijk) een jaar eerder had gefietst, kan ik vaststellen dat deze route veel leuker en aantrekkelijker is. De wegen zijn vrijwel zonder uitzondering autoluw (behalve in de steden natuurlijk), voert door erg mooie en rustige gebieden, en de route is prima te doen. Het enige pittige en uitdagende stuk zijn de beboste heuvels in het Teutoburgerwoud; er zijn daar klimmetjes waar het echt even aanpoten is, maar het blijft ontzettend mooi.
De route voert ook mooi langs fijne campings op handige afstand van elkaar, behalve in voormalig Oost-Duitsland, waar je maar weinig kampeermogelijkheden hebt en meer bent aangewezen op hotels, hoewel die gelukkig niet erg duur zijn in Duitsland, net zo min als restaurants.
Ik fietste met gps navigatie (een Garmin Explore fietscomputer), met gpx bestanden die ik had gedownload van recreatief-fietsen.nl (ze zitten wat verborgen daar dus even zoeken). Ideaal. Ik heb die tracks ook op mijn Komoot site staan, en ik kan ze delen met je, mocht je interesse hebben.
Ik fietste gemiddeld 75 km per dag, heb 1 rustdag gepakt, en vanuit Berlijn een Flix bus terug naar huis genomen.
Een hele mooie ervaring, al met al, en zeker de moeite waard.
Hoi Jan,
Las met interesse jouw ervaringen vd Berlin (Cees Swartling route).
Ben ook van plan deze route in het voor jaar te fietsen. Je deed al een vermelding mbt gpx bestanden, welke wat lastig te vinden zijn. Wilt u deze bestanden met mij delen? Ben daar zeer dankbaar voor.
Zie mijn email adres.
Met vriendelijke grote, Peter Beltman
Hallo Peter,
Ik doe dat graag, maar ik zie je email adres helaas niet. Je zou het volgende kunnen proberen om de gpx bestanden te downloaden: https://www.recreatief-fietsen.nl/fietsennaarberlijn/fietsen-naar-berlijn/gps2
Als dat niet lukt, mail me dan even op janvandongen at yahoo . com.
Groet,
Jan
In mei 2023 heb ik de route vanaf Coevorden tot aan Berlijn gefietst. Ik heb zowel gebruik gemaakt van de routebeschrijving en de kaartjes in het boekje als van de gpx bestanden in een routeplanner op mijn smartphone. Bij elkaar was het duidelijk. Mijn complimenten voor de goed ontworpen route. Zeer autoluw, door fraaie landschappen en interessante steden. Met brede banden is de route overal goed te doen.
In september 2024 ben ik over de R1 vanaf de Elbe tot aan Darfeld gereden. Deze route vond ik een stuk minder. Onnodig vaak ging het over een fietspad langs een doorgaande weg met veel auto’s. Heel irritant. Onderweg heb ik af en toe in mijn routeplanner de route wat aangepast om minder aantrekkelijke trajecten te vermijden.
Dit was voor de ‘Fietsen naar Berlijn’ route niet nodig.
Mijn eerste fietsvakantie en wat een pracht van een route! Verhard en onverhard wisselen elkaar mooi af. Net zoals dorpjes, steden, natuur en landbouw. De moeite waard! Voor iedereen. De GPS Track klopt op de millimeter nauwkeurig. Doen!
Voor foto’s en een blog wat je kunt verwachten zie;
https://www.polarsteps.com/roeliooo/13714289-op-de-fiets-richting-berlijn
Wat naar om te moeten lezen dat Michael Wannet is overleden. Wij hebben zijn Hanzeroute 2x, meestal met plezier, gefietst. (We hebben ook wel eens in t mulle zand, tussen de brandnetels of op een kruispunt op m staan mopperen).
We zijn dus wel wat gewend en ook jouw routes, Kees Swart: De frontlinie van de 1e WO en een Rondje om t Kanaal behoren tot onze favoriete fietsvakanties.
Maar deze…
I. t.t. je andere routebeschrijvingen die overal klopten, zitten er m.i. zoveel fouten in de beschrijving dat hij zonder gps niet te fietsen is.
Daarnaast was er ook soms niet te fietsen, bijv. op de inkorting naar Tecklenburg. Daar staan geen rode pijlen maar soms witte borden met oranje pijlen. Bovendien waren er overstromingen geweest en bomen weggesleept. Met volle bepakking ( tent e.d.) deden wij over 5km een uur! Vervolgens komen we op die vreselijke camping met een vreselijke beheerder, maar daar kan jij niets aan doen.
Zonder gps fiets je in stadjes over keitjes met om de 200m een routeaanwijzing. Die kun je dan niet lezen om dat je stuurtas met boekje alle kanten op schudt.
In Borgholzhausen bleek helemaal geen kampeermogelijkheid, daar hebben we op een gesloten camping in de buurt gestaan, en mede daardoor, maar vooral door al het gezoek en de hele lage gemiddelde snelheid, besloten we op de hele leuke camping bij Pivitsheide te stoppen met jouw roure boekje.. De vriendelijke beheerder verwees ons naar de R1. Die en de Lippe route brachten ons weer naar huis. ( Een ander stel dat jouw route fietste stond aar al een nachtje extra en nam een taxi om een stuk over te slaan. op dat idee zijn we nog nooit gekomen😃) Wat een feest ( want duidelijk bewegwijzerd) om weer even lekker door te fietsen. Natuurlijk wij zouden nu door moeten geven waar de beschrijving in de gids niet klopte, maar we schoten al niet op.
Overigens vinden we de combinatie van cultuur en natuur wel een fijn uitgangspunt! Ik zou zeggen, nog even schaven.
Mijn eerste vakantiefietstocht en wat mij betreft voor herhaling vatbaar. Mooie etappes heeft de schrijver uitgestippeld in het boekje. Bergversnellingen en ervaring met fietsen zijn wel gewenst. Soms zijn er paden met ‘enkeldiep’ grind, zandpaadjes of gewoon slecht wegdek (vrij vaak in Duitsland). Goed zichtbaar zijn en een helm zijn dus dan ook wenselijk. Je doet naast veel natuur ook een aantal oude steden aan die het bekijken waard zijn.
Zelf heb ik volledig op gpx routes gefietst via de smartphone (OsmAnd). En zelfs dan fietste ik soms nog even verkeerd. Een fietsnavigatie is nog beter. Het boekje had ik ook bij voor achtergrond informatie.
Af en toe heb ik de route verlegd om te komen tot een goed hotel. Dat is enige opmerking wel bij deze routes is dat ze bedacht zijn op campings. Voor hotels zou je soms de ene keer minder ver en de andere keer verder moeten fietsen om te komen tot goede hotels.
Grootste omlegging was wel bij Hildesheim waarbij ik gebruik kon maken van de Hameln – Berlin route, dat is een prima pad om te volgen vanuit Hildesheim direct naar Berel en dan weer de route uit het boekje volgen.
Soms wordt er gewerkt aan de weg, bijv een keer bij dat asfalt alternatief vanuit Klein Mangelsdorf (etappe 8), ja jammer zijn ze net aan de asfaltweg aan het werk en is er geen doorgang. Eigenlijk is de standaard route ook prima te doen. Als je de vorige etappes kunt trappen dan lukt dit je ook wel.
Wat mij betreft een mooie tocht en ik heb erg genoten.